„ Moim nie jest to, co do mnie należy,

tylko to, do czego ja przynależę”

Soren Kirkegaard

WSTĘP

Planując przyszłość swojego dziecka wyobrażamy sobie, że będzie on na pewno wielkim człowiekiem. Widzimy je w dorosłym życiu jako uznanego lekarza, prawnika, artystę czy dobrze zarabiającego menadżera. Okres przedszkolny to jeden z ważniejszych etapów w budzeniu zainteresowań i rozpoznawaniu zdolności dziecka. Dobra diagnoza preferencji występujących dziecka z pewnością pozwoli  kształtować i rozwijać wrodzone zdolności. Czy jednak dziecko wykorzysta te zdolności właśnie tu, w miejscu, w którym się urodziło i wzrastało? Czy też zechce wyemigrować i w innym regionie, czy kraju służyć ludziom tym, co zostało mu dane.

W preambule do ustawy o systemie oświaty czytamy, że: „Obowiązkiem szkoły w Polsce jest kształcenie i wychowanie, które służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości do ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata.”

Wykształcenie świadomości poczucia przynależności do własnego regionu to niezwykle ważne wyzwanie dla każdego pedagoga, a okres pobytu dziecka w przedszkolu jest ważnym etapem kształtowania tej świadomości. Poczucie tożsamości z własnym regionem jest bardzo ważnym elementem wychowania. Małe dziecko powinno wzrastać w poczuciu przynależności do własnej rodziny, miejsca, w którym się urodziło  i żyje. Utożsamianie z własnym regionem  w edukacji przedszkolnej rozumie się nie tylko  jako proces nabywania wiedzy o najbliższej okolicy, poznanie historii miasta, ale także kształtowanie postaw i zachowań, które pozwolą nawiązać więź emocjonalną ze swoim miastem.

Nasuwa się pytanie: Po co to robić? Odpowiedź jest bardzo prozaiczna. Po to, by dorosły człowiek nie szukał piękna gdzie indziej, by pracował dla rozwoju własnego regionu. Można to osiągnąć tylko wtedy, gdy w odpowiednim czasie zaszczepi się miłość do „ Własnej Małej Ojczyzny”. Wiedza o własnym regionie powinna być inspiracją do twórczego działania na rzecz najbliższego otoczenia.

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program sercem poznaję swój region, przygotowałam w oparciu o podstawę programową wychowania przedszkolnego, własną koncepcję pracy oraz program rozwoju przedszkola. Program edukacji regionalnej wywodzi się z humanistycznej koncepcji rozumienia człowieka, z założeniem równoczesnego rozwoju we wszystkich sferach: fizycznej, psychicznej i społecznej. Program może być realizowany przez cały okres pobytu dziecka w przedszkolu, to znaczy od trzeciego do szóstego roku życia. 

Program „SERCEM POZNAJĘ SWÓJ REGION”, powstał w wyniku modyfikowania i ulepszania działań w zakresie celu priorytetowego, ujętego  w Programie Rozwoju Przedszkola, który brzmi: Przedszkole stwarza dzieciom okazję do poznawania rzeczywistości społeczno – kulturowej poprzez dostarczanie wiedzy na temat historii, teraźniejszości i tradycji swojej rodziny, przedszkola, miasta, regionu i kraju.

Pierwsze lata życia dziecka są okresem najbardziej znaczącym dla ukierunkowania jego rozwoju, rozwijania zainteresowań, a także budzenia  więzi emocjonalnej z regionem. Treści patriotyczne, dotyczące ojczyzny są zbyt abstrakcyjne dla małego dziecka, by móc realizować je w wieku przedszkolnym, dlatego uznałam, że edukację regionalną należy rozpocząć od rzeczy i zjawisk bliskich, dostępnych i zrozumiałych dla dzieci. W programie znalazły się, więc następujące  treści: wzmacnianie więzi emocjonalnej z rodziną, jej tradycjami i kulturą, budowanie więzi z przedszkolem, miejscem zamieszkania i regionem, a w późniejszym etapie z ojczyzną.

CELE PROGRAMU

Realizując tematykę edukacji regionalnej należy zwrócić szczególną uwagę na treści programowe z tego zakresu :

• poznawanie środowiska w miejscu zamieszkania,
• poznawanie dalszego otoczenia,
• zdobywanie wiedzy na temat własnego kraju.

 W myśl tych treści, naczelnym celem edukacji regionalnej jest poznanie dziejów przestrzeni oraz wspólnoty, która ją tworzyła i tworzy w dalszym ciągu.  Istota edukacji regionalnej sprowadza się, więc do ukazania i uświadomienia dzieciom związku człowieka z dziedzictwem danego regionu, a co się z tym wiąże: ukształtowania poczucia tożsamości, czyli przynależenia.  Dziecko, jako dziedzic tej ziemi ma obowiązek poznać swoje dziedzictwo i wiedzieć, jak wpływać na jego rozwój. Wiedza ta, będzie mu potrzebna po to, by przekazać swoje dziedzictwo kulturowe następnym pokoleniom nie tylko bez uszczerbku, ale bogatsze i piękniejsze.

CELE

RODZINA – SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA

CELE SZCZEGÓŁOWE

• Zapoznanie dzieci z najbliższym otoczeniem.
• Uwrażliwienie na wartości kulturowe środowiska rodzinnego i wspólnoty lokalnej.
• Dostrzeganie specyfiki kulturowej i tradycji regionu dolnośląskiego.
• Budzenie zainteresowania historią i kulturą regionu.
• Kształtowanie więzi emocjonalnej i patriotycznej ze swoim miejscem zamieszkania, regionem.
• Włączenie dziecka do aktywnego udziału w życie wspólnoty rodzinnej, przedszkolne, lokalnej.
• Wyzwalanie twórczej aktywności dziecka  i umożliwienie mu kreatywnego uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych.
• Uświadomienie znaczenia zachowania i pomnażania dziedzictwa kulturowego jako wartości materialnej i duchowej danej wspólnoty.
• Wyrabianie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń i rozumienie potrzeby ochrony tradycji.
• Ukazywanie roli literatury w poznaniu obrazu regionu dolnośląskiego.
• Rozwijanie wyobraźni oraz ekspresji twórczej w różnych dziedzinach kultury takich jak: tatr, muzyka, taniec, plastyka.

KRYTERIA POWODZENIA PROGRAMU

Edukacja regionalna ma wymiar wychowawczy zarówno w odniesieniu do dziecka jak i do dorosłych. W tym sensie jawi się płaszczyzna integracji i przemiany świadomości w szerokim gronie odbiorców: nauczycieli, rodziców, członków społeczności lokalnej.  Naczelną zasadą przyświecającą  działaniom z zakresu regionalizmu, jest pozyskanie do współpracy przy realizacji treści programu szerokiej rzeszy sojuszników: rodziców, członków społeczności lokalnej. Czynniki warunkujące powodzenie edukacji regionalnej, to:

• Postawa nauczyciela- wychowawcy kształtującego w wychowanku poczucie przywiązania do regionu.
• Realizacja założeń programu edukacji regionalnej, poszukiwanie nowych rozwiązań.
• Zainteresowanie i zaangażowanie w realizację treści programu wszystkich podmiotów życia przedszkolnego.
• Rozwijanie współpracy z innymi przedszkolami, szkołami, samorządem, instytucjami i organizacjami życia kulturalnego, takimi jak: biblioteki, muzea, domy kultury, itp.
• Aktywizowanie  i zaangażowanie uczestników programu do współpracy na rzecz podnoszenia i rozwijania kultury środowiska.
• Nawiązywanie kontaktów z reprezentantami kultury lokalnej, historykami, regionalistami, twórcami i artystami ludowymi.
• Gromadzenie i śledzenie nowości literatury  dla dzieci i dorosłych z zakresu regionalizmu, w tym baśni i legend.
• Stworzenie w przedszkolu mini centrum kultury regionalnej.

 

ZASADY, METODY  I FORMY WYCHOWANIA REGIONALNEGO

Podejmując się realizacji programu z zakresu wychowania regionalnego należy pamiętać o zasadzie dostosowania treści do wieku i zainteresowań dziecka oraz umiejętne ich wiązanie z wydarzeniami życia codziennego.  W myśl humanistycznej teorii uczenia się, należy:

•  traktować każdego człowieka jako  jednostką twórczą, zdolną do uczenia się w każdym wieku,
• zapewnić każdemu podmiotowe traktowanie, a przez to zagwarantowanie poczucia bezpieczeństwa,
• prawo do godności oraz liczenie się z  potrzebami i możliwościami wychowanka,
• rzeczywiste uczenie się następuje przez odkrywanie i doświadczanie,
• efektywność w realizacji celów programu można osiągnąć przez zaangażowanie zarówno umysłu jak i emocji wychowanka,

Podejmowane przez przedszkole działania zmierzające do realizacji wybranych treści regionalnych nie mogą występować w sposób nieprzemyślany, muszą one opierać się na zasadach spójnych z zasadami pedagogiki przedszkolnej.  Należą do nich:

• ZASADA BEZPIECZEŃSTWA – budowanie poczucia bezpieczeństwa zapewnia dziecku dobre samopoczucie psychiczne, uwalnia od lęku, a w efekcie daje poczucie bliskości i przynależności zarówno do ludzi jak i do miejsca.
• ZASADA ZASPOKAJANIA POTRZEB DZIECKA – dziecko ma naturalną potrzebę poznawania i eksploracji otaczającego go świata, zadaniem nauczyciela jest pobudzenie dziecka do działania poprzez umożliwienie mu kontaktów ze światem zewnętrznym. Działając dziecko najlepiej zaspakaja tę potrzebę, a przy tym poznaje i uczy się nowego.
• ZASADA AKTYWNOŚCI – czynna postawa dziecka wobec otoczenia daje dziecku możliwość aktywnego współuczestnictwa w życiu. Nauczyciel wyzwalając aktywność dziecka wpływa na jego kreatywność i poczucie sprawstwa.
• ZASADA INDYWIDUALIZACJI – niezwykle ważna z punktu podmiotowego traktowania dziecka, dostrzegania jego zainteresowań i możliwości poznawczych, pozwala na dobór odpowiednich treści,  metod i form pracy  oraz stopniowania trudności stosownie do wieku i możliwości wychowanka.
• ZASADA ORGANIZOWANIA ŻYCIA SPOŁECZNEGO – dziecko, jak każdy z nas jest członkiem określonej społeczności. Poznanie wartości, norm i zasad współżycia jest podstawą tworzenia poczucia przynależności do danego środowiska.
• ZASADA INTEGRACJI – człowiek jest skomplikowaną strukturą fizyczną, psychiczną i społeczną, w myśl tej zasady należy tak kierować rozwojem dziecka, by istniała ścisła zależność między tymi układami. Ważnym jest także korelacja różnych treści programowych w celu harmonijnego oddziaływania na rozwój dziecka. 

Rozumienie istoty zasad wychowania pozwoli na dobranie odpowiednich metod pracy, które będą nam pomocne przy realizacji treści z wychowania regionalnego. Metoda, to sposób  dochodzenia do założonego celu, nabywania nowych umiejętności, wiadomości i kształtowania postaw. Realizując treści z edukacji regionalnej nie można ograniczyć się do wyboru jednej metody. Najważniejszymi metodami w praktyce przedszkolnej są metody oparte na aktywności wychowanka. Metody te pobudzają dziecko do działania, rozbudzają ciekawość i zainteresowania, są też kluczem do spontanicznej i swobodnej aktywności własnej, przez co przyczyniają się do wszechstronnego rozwoju dziecka. Nie sposób pominąć innych metod ważnych z punktu widzenia realizacji celów edukacji regionalnej. Do grupy tej należą metody werbalno – percepcyjne, oparte na przekazie słownym i pokazie, będą one występowały podczas spacerów i wycieczek, oglądania albumów, zdjęć, przeźroczy i filmów. Inna grupa metod, to metody oparte na doświadczaniu i poszukiwaniu rozwiązań, sprzyjające kreatywności i rozwijaniu twórczej aktywności dziecka. Z punktu widzenia powodzenia programu ważną jest także metoda zadań stawianych do wykonania, oraz stosowanie ćwiczeń utrwalających, pobudzających do zapamiętywania, powtarzania i wyrabiania nawyków.

Nauczyciel projektując pracę z dzieckiem powinien stosować wszystkie z wymienionych metod, ściśle je korelując, a dziecko samo wskaże, które z tych metod są najbardziej skuteczne.

Niektóre z proponowanych w programie działań edukacyjnych, wymagają współpracy z rodzicami i aktywnego włączenia ich w realizację treści regionalnych. Proponuję tu wykorzystanie metod aktywnych jak również percepcyjnych. Zachęcam do włączenia rodziców w edukację regionalną poprzez:

• zapoznanie ich z programem edukacji regionalnej i celowością jego realizacji,
• zorganizowanie warsztatów dla rodziców z tego zakresu,
• udział w zajęciach, zabawach i uroczystościach przedszkolnych, osiedlowych i miejskich,
•  rodzic – przewodnik; włączenie rodziców w przygotowanie wycieczek do różnych instytucji, muzeów, bibliotek itp.
• przygotowanie gazetki WIADOMOŚCI REGIONALNE,
• udostępnienie zbiorów literatury z tego zakresu.
• zapraszanie rodziców do uczestnictwa w spacerach z przewodnikiem i wycieczek dających możliwość poznania rodzinnego miasta, regionu i kraju.

Program edukacji regionalnej zakłada  następujące formy działań, które mają służyć kształtowaniu poczucia tożsamości kulturowej z regionem dolnośląskim:

• wycieczki regionalne, odwiedzanie miejsc historycznych,
• oglądanie zbiorów muzealnych, rajd szlakami zabytków kultury,
• gromadzenie książek o tematyce regionalnej – współpraca z biblioteką,
• fotografowanie obiektów zabytkowych naszego miasta, gromadzenie pocztówek i starych fotografii,
• spotkania z ciekawymi ludźmi,
• organizowanie i udział w konkursach plastycznych o naszym regionie,
• przybliżenie dzieciom kultury regionalnej związanej z obrzędowością ludową,
• zorganizowanie kącika regionalnego w przedszkolu,
• zrzeszenie dzieci w Przedszkolnym Kole Miłośników Wrocławia,
• wydawanie opracowań o tematyce regionalnej,
• udział dzieci i ich rodzin w konkursach i quizach o tematyce regionalnej,
• poznanie legend związanych z naszym regionem.

TREŚCI PROGRAMU

Biorąc pod uwagę treści ważne z punktu widzenia podstawy programowej wychowania w przedszkolu wyodrębniłam następujące moduły do realizacji:

• JA I MOJA RODZINA
• MOJE PRZEDSZKOLE
• MOJE MIASTO
• MÓJ REGION
• MOJA OJCZYZNA

 

I / JA I MOJA RODZINA

         Rodzina, jest pierwszą komórką społeczną, z jaką styka się dziecko. Rodzina jest ważna z punktu widzenia przekazywania kultury i wartości, którymi  kieruje się w życiu. Ważnym jest poznanie struktury rodziny, atmosfery i wzajemnych więzi rodzinnych. Budowanie pojęcia JA, zaczyna się od opowiadań o rodzinie, oglądania fotografii rodzinnych, znajomości i rozumienia wzajemnych zależności w rodzinie.

JA I MOJA RODZINA

Struktura rodziny:

• Podstawowe funkcje rodziny
• Miejsce dziecka w rodzinie
• Członkowie rodziny
• Stopień pokrewieństwa
• Ø Drzewo genealogiczne rodziny
• Związki uczuciowe  w rodzinie
• Szacunek do wszystkich członków rodziny
• Spójność rodziny

Kultura rodziny:

• Zwyczaje i tradycje rodzinne
• Formy spędzania wspólnego czasu
• Wspólne świętowanie
• Relacje i obowiązki poszczególnych członków rodziny

W wyniku realizacji tych treści dziecko nabędzie umiejętności:

• Przedstawiania się imieniem i nazwiskiem.
• Znajomość adresu i usytuowania domu na osiedlu.
• Umiejętność opisywania swojego mieszkania.
•  Dbałości o estetykę wnętrza mieszkania, domu.
• Poprawnego nazywania i określania stopnia pokrewieństwa członków swojej rodziny.
• Sporządzania drzewa genealogicznego swojej rodziny.
• Porównania własnej rodziny z innymi rodzinami.
• Okazywania uczuć miłości i szacunku członkom swojej rodziny.
• Współorganizowania i aktywnego uczestniczenia w wydarzeniach rodzinnych.
• Aktywnego spędzania wolnego czasu z rodziną.
• Dostrzegania różnorodności zwyczajów i tradycji rodzinnych.
• Współuczestniczenia w organizowaniu życia rodzinnego oraz wywiązywania się z obowiązków w rodzinie.
• Posługiwania się zwrotami grzecznościowymi w interakcjach z członkami rodziny.
• Kultywowania tradycji i poszanowania dla świąt i uroczystości rodzinnych.
• Dostrzegania odpowiedzialności za własne działania

II/ MOJE PRZEDSZKOLE

Przedszkole jest pierwszą większą grupą społeczną, z którą spotyka się dziecko. Budowanie więzi z przedszkolem to poznanie struktury przedszkola, budynku, pomieszczeń, pracowników. Zaangażowanie dzieci w kultywowanie tradycji przedszkolnych: festyny, bale, uroczystości i święta, imprezy okolicznościowe, spotkania, kronika przedszkolna, album, gazetka. Budowanie więzi rozpoczynamy od tworzenia kultury grupowej, którą stopniowo rozszerzamy na wszystkie obszary działalności przedszkola.

MOJE PRZEDSZKOLE

W wyniku realizacji tych treści dziecko nabędzie umiejętności:

• Określenia gdzie położone jest przedszkole:  numer przedszkola, nazwa ulicy i osiedla.
• Znajomość historii przedszkola i dbania o jego dobre imię.
• Dbania o estetykę przedszkola, sali, ogrodu.
• Nazywania i bezpiecznego korzystania ze sprzętów i urządzeń w przedszkolu.
• Rozróżniania i nazywania pracowników przedszkola oraz charakteru ich pracy.
• Rozpoznawania, zapamiętywania i przestrzegania zasad i norm współżycia społecznego w grupie,
• Samodzielności w poruszaniu się po budynku i na terenie przedszkola,
• Uczestniczenia w uroczystościach i imprezach przedszkolnych.
• Kultywowania tradycji i zwyczajów przedszkola.
• Tolerancji wobec odmienności innych dzieci.

 

III/ MOJE MIASTO

         Poznanie własnego miasta, piękna jego zabytków, historii  i tradycji jest niezwykle ważne z punktu widzenia edukacji regionalnej. Przywiązanie do swojego miasta zaczyna się od dobrego poznania i zrozumienia jego powiązań historyczno – kulturowych z rodziną, osiedlem i przedszkolem. Dziecku należy stworzyć możliwość zaistnienia w mieście, pozwoli to na utworzenie więzi emocjonalnej z regionem.  Zainteresowanie miastem możemy zacząć od  legend i opowieści z historii miasta, przybliżając jednocześnie dzieciom zabytki kultury i sztuki. Poznanie historii miasta, od założenia grodu przez Wrocisława, księcia czeskiego, zaczynamy od wycieczek z przewodnikiem właśnie na Ostrowie Tumskim. Przybliżamy dzieciom symbolikę herbu i zapoznajemy z jego znaczeniem dla miasta. Następnie ukazujemy rozwój miasta poprzez kontakty z muzeami i innymi obiektami użyteczności publicznej. Stopniowo włączamy dzieci w aktywne uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych miasta, organizując ich udział lub angażując w organizację wystaw, pikników, konkursów itp.

MOJE MIASTO

W wyniku realizacji tych treści dziecko nabędzie umiejętności:

• Określenia położenia geograficznego miasta na mapie Polski.
• Określenie topografii miasta, znajomości swojego osiedla oraz dzielnic miasta, ze szczególnym uwzględnieniem starówki i Ostrowa Tumskiego.
• Nazywania rzek i mostów Wrocławia.
• Nazywania ważnych zabytków i dzieł sztuki.
• Znajomości parków, ogrodów i ulic w mieście.
• Posługiwania się wiedzą o własnym mieście z wykorzystaniem legend i historyjek o mieście.
• Znajomości herbu miasta i jego historii.
• Znajomości hejnału miasta.
• Znajomości obiektów użyteczności publicznej oraz ich przeznaczenia,
• Współuczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych miasta
• Współorganizowania i aktywnego uczestniczenia w wydarzeniach dnia codziennego w mieście.
• Aktywnego spędzania wolnego czasu z rodziną w parkach, muzeach lub domach kultury.
• Dbałości o estetyczny wygląd miasta.

IV/ MÓJ REGION

Poznanie piękna i tradycji regionu dolnośląskiego jest niezwykle ważnym warunkiem powodzenia programu. Realizację tego modułu można rozpocząć od wycieczek po najbliższej okolicy, ukazując piękno przyrody, ukształtowania terenu, rzeźby krajobrazu. Następnie przejść do poznania miast, ukazanie ich zabytków, dzieł sztuki i historii. Bogactwo kulturowe wsi i miast , folklor regionu możemy ukazać dziecku nie tylko przez wycieczkę, ale także przez filmy, przeźrocza czy też oglądanie albumów i pocztówek.  Region dolnośląski to region bogaty pod względem geograficznym i kulturowym, poznanie go zaszczepi w dzieciach zaciekawienie światem.

 

MÓJ REGION

W wyniku realizacji tych treści dziecko nabędzie umiejętności:

• Poprawnego nazywania  regionu.
• Określenia położenia geograficznego regionu na mapie Polski.
• Znajomości nazw rzek, miast i rezerwatów przyrody w regionie.
• Nazywania ważnych zabytków i dzieł sztuki charakterystycznych dla Dolnego Śląska.
• Posługiwania się wiedzą o własnym regionie z wykorzystaniem legend, opowieści i historyjek.
• Potrafi określić charakterystyczny strój regionalny.
• Zna tradycje i zwyczaje charakterystyczne dla regionu dolnośląskiego.
• Znajomości herbów ważniejszych  miast.
• Aktywnego spędzania wolnego czasu z rodziną na łonie przyrody.
• Rozwijania zainteresowań podróżowaniem.

 

V/  MOJA OJCZYZNA

Budzenie świadomości narodowej zaczyna się od  poznania swojego Kraju, jego miejsca w Europie. Nazwy państwa, godła, hymnu, nazwy stolicy i ważniejszych miast. Poznanie bogactwa kulturowego, różnorodności poszczególnych regionów ich historii, jest dla dzieci niemała atrakcją. Tego modułu nie sposób zrealizować bez wsparcia i zaangażowania rodziców dzieci. Przedszkole może jedynie wzbogacić wiedzę dziecka od strony poznania baśni i legend, nazw ważnych miast, folkloru strojów, muzyki i sztuki poszczególnych krain geograficznych. Ponadto ważnym jest by dzieci poznały symbole narodowe i tradycje związane ze świętami państwowymi.

MOJA OJCZYZNA

W wyniku realizacji tych treści dziecko nabędzie umiejętności:

• Podania poprawnej nazwy państwa.
• Znajomości i poszanowanie symboli narodowych oraz ich historii ( barwy flagi, hymn, godło).
• Posługiwania się językiem ojczystym.
• Określenia położenia geograficznego Polski na mapie Europy.
• Nazywania państw sąsiadujących z Polską.
• Znajomości cech poszczególnych krain geograficznych: morza, niziny, wyżyny, rzek, jezior i pasm górskich.
• Znajomości folkloru niektórych krain geograficznych.
•  Znajomości muzyki i tańców narodowych.
• Nazywania ważnych zabytków i dzieł sztuki.
• Dostrzegania piękna i wartości sztuki polskiej.
• Dostrzegania wartości dorobku nauki polskiej ( znajomość nazwisk sławnych Polaków: np. M.Kopernik, M.Skłodowska – Curie itp.).
• Posługiwania się wiedzą o własnym kraju z wykorzystaniem baśni, legend i opowieści.
• Znajomości nazwy stolicy i rozumienie jego znaczenia.
• Znajomości herbów ważniejszych miast.
• Współuczestniczenia w obchodach świąt narodowych.
• Współorganizowania i aktywnego uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych państwa.
• Aktywnego spędzania wolnego czasu z rodziną na łonie przyrody.
• Rozpoznawania i nazywania wybranych ekosystemów: łąka, las, staw, jezioro, rzeka, puszcza itp.
• Znajomości podstawowych bogactw naturalnych występujących na terenie kraju, tj. sól, węgiel, miedź, bursztyn itp.
• Podejmowania działań na rzecz ochrony przyrody np. działania związane z recykilngiem.
• Rozróżniania i nazywania niektórych gatunków świata roślin i zwierząt występujących na terenie kraju.

 

OD WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI DO WŁASNEGO DZIAŁANIA W REGIONIE

      Edukacja regionalna dotyczy zarówno dzieci jak i ich rodziców oraz nauczycieli realizujących program. W realizacji programu należy wykorzystać różne formy udziału wyżej wymienionych podmiotów w życiu kulturalnym regionu. Możliwe są następujące formy uczestnictwa:

• Kontakty ze środowiskiem, reprezentantami lokalnej kultury, twórcami i artystami ludowymi, regionalistami, historykami, muzelnikami itp.
• Gromadzeni i czytanie publikacji o tematyce regionalnej, przyrodniczej, ekologicznej, folklorystycznej, krajoznawczej, historycznej, baśniowej, kulturowej.
• Korzystanie z audycji, spektakli teatralnych, nagrań, fotografii itp.
• Poznanie zabytków kultury narodowej, dorobku historycznego i kulturowego, gwary,  tradycji,  architektury, parków i krajobrazów.
• Promowanie własnego regionu w różnych formach.
• Udział w konkursach plastycznych, muzycznych, tańca i wiedzy o regionie.
• Uczestnictwo w biesiadach folklorystycznych, nauce pieśni i tańców regionalnych, udział w warsztatach, plenerach, festiwalach, przeglądach teatralnych.
• Udział w tworzeniu i prowadzeniu kącików regionalno – muzelnych w przedszkolu.
• Redagowanie gazetki o charakterze regionalnym.

      Każda z tych form powinna być odpowiednio dobrana do wieku i możliwości dziecka. Należy też dostrzegać i promować działania podejmowane przez dziecko, jest to ważne z punktu widzenia wartości i budzenia więzi emocjonalnej z regionem.

 

KRYTERIA SUKCESU

      Osiągnięcia dzieci w zakresie edukacji regionalnej,  zależne są przede wszystkim od osobistego zaangażowania nauczyciela, który sam powinien czuć głęboką  więź z regionem i mieć świadomość jak wielką rolę odgrywa ona w procesie edukacji młodego pokolenia.

      Osiągnięcia związane z realizacją programu SERCEM POZNAJĄ SWÓJ REGION, są zależne od zróżnicowania treści, form i metod pracy oraz przystosowania ich do wieku i możliwości dziecka. Pracując z programem należy pamiętać o wykorzystaniu zarówno mediów jak i materiałów dokumentalnych.

W wyniku realizacji programu przedszkolak powinien:

• Posiadać podstawową wiedzę o własnym regionie dotyczącą różnych płaszczyzn geograficznej, etnograficznej i kulturowej z własnego środowiska regionalnego.
•  Mieć ukształtowane poczucie własnej tożsamości regionalnej.
• Być otwartym na inne społeczności i kultury.
• Wykazywać zainteresowanie historią i kulturą miasta Wrocławia i regionu dolnośląskiego.
• Znać nazwiska ludzi (postaci historycznych) zasłużonych dla miasta, regionu i kraju.
• Znać zawody zanikające, które występowały na terenie naszego regionu lub kraju (np. garncarz, młynarz, hafciarka, bednarz, kowal, lutnik, ludwisarz itp.).
• Wykazywać zainteresowanie dawnymi obrzędami i zwyczajami związanymi ze zmianą pór roku.
• Wykazywać zainteresowanie obrzędowością związaną ze świętowaniem.
• Prezentować postawę „strażnika” przyrody, dóbr kultury, zabytków.
• Znać historię swojego miasta.
• Dbać o piękno i poprawność języka ojczystego.
• Być aktywnym odbiorcą i dawcą  sztuki.
• Prezentować pożądane postawy patriotyczne w odniesieniu do swojego regionu i kraju.

EWALUACJA

Poziom opanowania wprowadzanych treści z edukacji regionalnej powinien być analizowany i oceniany na bieżąco, w czasie prowadzenia kolejnych zajęć oraz po przeprowadzeniu rocznego cyklu pracy. Zakres wiadomości i umiejętności zdobytych przez dzieci oceniany może być przez uczestnictwo w atrakcyjnych formach sprawdzianów, takich jak: Quizy, zagadki, zgadywanki, zgaduj – zgadule, konkursy, olimpiady międzyprzedszkolne. Najistotniejszym wyznacznikiem stopnia opanowania treści regionalnych jest aktywne uczestniczenie dzieci oraz ich rodzin w wycieczkach po regionie, w wystawach muzealnych, plenerach kulturowych itp.

Dla dokonania rzetelnej oceny koniecznym jest:

• Zdiagnozowanie stanu wyjściowego.
• Określenie celów podejmowanych działań.
• Wprowadzenie nowych treści i monitorowanie zmian i przebiegu działań.
• Stałe monitorowanie przyrostu wiedzy i umiejętności dzieci z zakresu realizowanych treści programu celem sprawdzenia czy cel został osiągnięty.
• Wnioski do dalszej pracy.

Ewaluacja jest stała refleksją nad celowością i  skutecznością wprowadzanych treści. Dla badania skuteczności programu proponuję następujące narzędzia:

• karty rozwoju dzieci,
•  obserwacja zachowań dziecka,
• wywiady z rodzicami,
• wywiady z nauczycielami klas I pobliskiej szkoły podstawowej,
• udział w konkursach, wystawach, olimpiadach,
• badanie dokumentów np. karty pracy dziecka, rysunki, wytwory plastyczne, twórczość werbalna.

BIBLIOGRAFIA

1. Bednarek S., Do czego jest nam potrzebny regionalizm?, ODRA Nr 1/ 1997
2. Bednarek S. ( red), Edukacja regionalna, dziedzictwo kulturowe w zreformowanej szkole, Wrocław 1999
3. Biblioteczka reformy MEN: O edukacji regionalnej – dziedzictwie kulturowym w regionie, Warszawa 2000
4. Błoch K., Rogalska U., Wybrane zagadnienia z pedagogiki przedszkolnej, Bydgoszcz 1990
5. Burszta J., Kultura ludowa – Kultura narodowa, Warszawa 1974
6. Chałasiński J., Kultura i naród, Warszawa 1968
7. Edukacja regionalna. Poradnik Nauczyciela,  CODN Icak, Warszawa 2001
8. Królica M., Diagnozowanie i diagnoza w procesie edukacyjnym przedszkola, w: Nauczyciel i szkoła w procesie innowacji pedagogicznej, Pluta A., Zdański J. (red), Częstochowa 1997
9. Licińska D., Nauczycielski program nauczania. Od podstawy programowej do programu, Toruń 1999
10. Podstawa programowa wychowania w przedszkolu Rozporządzenie MENiS z 17 stycznia 2000 r., ze zmianami.
11. Program Rozwoju Przedszkola nr 102 we Wrocławiu na lata 2000-2003
12. Więckowski R., Funkcja programu we współczesnej edukacji przedszkolnej, w: Wychowanie w Przedszkolu Nr 7/1992